Alzheimer ile Bağırsak Virüsü Arasındaki Bağlantı Keşfedildi

Araştırmacılar, Alzheimer ile neredeyse herkeste bulunan bir bağırsak virüsü arasında bağlantı keşfetti. Söz konusu patojen, Alzheimer hastalığı ile ilişkilendirilen herpes virüslerinden biri.

“Sitomegalovirüs” adlı virüsü 80 yaşına ulaşmış her on kişiden dokuzu taşıyor. Kısaltması CMV (Cytomegalovirus) olan bu virüs, herpes ailesine mensup ve potansiyel olarak belirli bir Alzheimer hastalığını tetikleyebiliyor. Anne sütü, tükürük, kan ve meni gibi vücut sıvıları yoluyla yayılıyor. Patojen ile enfekte olan herkes tüm herpes virüsleri gibi, hayatlarının geri kalanında çeşitli hücrelerinde bu virüsü taşımaya devam ediyor.

İlk enfeksiyondan sonra virüs normalde uykudadır. Ancak, bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi belirli koşullar altında, CMV de dahil olmak üzere, herpes patojenleri tekrar aktif hale gelebilir ve çoğalabilir.

Sağlıklı bir bağışıklık sistemine sahip kişilerde CMV enfeksiyonu genellikle hiç belirti göstermeden veya sadece hafif belirtilerle seyreder. Bunlar arasında yorgunluk, ateş ve öksürük gibi soğuk algınlığı semptomları yer alır. Ancak enfeksiyon, anne karnındaki çocuklar, prematüre bebekler ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler için ciddi sağlık sonuçları doğurabilir.

Bağırsak Virüsü Beyni Nasıl Etkiler?

Bazı insanlarda virüs uzun süre aktif kalabilir ve “vagus siniri” olarak bilinen bağırsak ve beyin arasındaki “otoyol” boyunca seyahat edebilir. Bu sinir, sindirim (gastrointestinal) sistemimiz ile beyin arasında önemli bir aracıdır. Bu sinir sayesinde her iki organ da sürekli iletişim halindedir; örneğin yemek yediğimizde tokluk hissimiz ve kan şekeri seviyemiz vagus siniri aracılığıyla ayarlanır.

ABD’deki Arizona Eyalet Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, aktif CM virüsü, vagus sinirine yerleştikten sonra beynin bağışıklık sistemini bozabilir ve Alzheimer hastalığının gelişimini tetikleyebilir.

Yeni Bir Alzheimer Alt Tipi Mi Keşfedildi?

Arizona Eyalet Üniversitesi’nden biyomedikal bilimci ve çalışmanın başyazarı Ben Readhead, “Alzheimer hastalığının biyolojik olarak benzersiz bir alt türünü bulduğumuza inanıyoruz. Bu alt tür hastalığa yakalanan insanların yüzde 25 ila 45’ini etkileyebilir” diyor.

Araştırma ekibi, Alzheimer’ın belirli bir formundan mustarip hastalarda özellikle bağırsak, omurilik sıvısı ve beyinde sitomegalovirüse karşı antikorlar buldu. Hatta virüsü vagus siniri hücrelerinde bile buldular.

Söz konusu virüs, görünüşe göre beynin kendi bağışıklık savunmasını uyarıyor. “Mikroglia” adı verilen hücreler bu savunmayla ilgileniyor. Tortuları, fazla ya da hasarlı nöronları ve sinapsları arıyor ve bunları yutuyorlar. Bir enfeksiyon veya hasar kontrolden çıkarsa alarm veriyorlar ve vücudun bağışıklık savunmasının belirli hücrelerini yardıma çağırıyorlar. Beyinde bilimsel olarak ‘nöroinflamasyon’ olarak bilinen bir inflamatuar reaksiyon (iltihap) başlıyor.

Tıkanmış Sinir Yolları Beyinde Hücre Ölümüne Yol Açıyor

Alzheimer hastalarında mikroglia sürekli ve aşırı aktif durumdadır. Böylece beyin için tehlike haline gelebilir. “Sürekli nöroinflamasyon” olarak adlandırılan bu durum merkezî sinir dokusunda hastalığa yol açar. Alzheimer vakalarında serebral kortekste “amiloid plaklar” ve “tau yumakları” adı verilen birçok anormal protein gelişir. Bu birikintiler, sinir hücreleri arasındaki iletişimi bozar ve nihayetinde hücrelerin ölümüne yol açar. Bu da hastaların bilişsel yeteneklerini ciddi şekilde kısıtlar.

Araştırmacılar tarafından tanımlanan Alzheimer hastalığının alt tipinde de bu karakteristik amiloid plaklar ve tau yumakları bulundu. Araştırma kapsamında Alzheimer hastası olan ve olmayan 100’den fazla kişi tarafından bağışlanan organ dokusu analiz edildi. Dokular kolon, vagus siniri, beyin ve omurilik sıvısından alındı. Araştırma ekibi, testleri diğer donörlerden alınan organ örnekleri üzerinde tekrarladığında aynı kanıtları buldu: Sitomegalovirüs, mikroglia hücrelerinin bağışıklık tepkisi üzerinde etkili oluyor.

Virüsün ayrıca yapay olarak oluşturulan hücre kültürlerinde amiloid ve tau proteinlerinin üretiminin artmasına ve sonuç olarak sinir hücrelerinin ölümüne yol açtığı görüldü.

Her CMV Enfeksiyonu Alzheimer’i Tetiklemiyor

Neredeyse herkes yaşamı boyunca CMV ile temas eder. Ancak bu genelde endişelenecek bir durum değildir. Araştırmacılar CMV ile Alzheimer hastalığı arasında yalnızca bağırsaklarında kronik CMV enfeksiyonu olan kişilerde net bir bağlantı tespit etti. Bu tür vakalar oldukça nadir görülüyor.

Ben Readhead DW’ye verdiği mülakatta, “Neden bazı insanların bağırsaklarında kronik HCMV enfeksiyonu gelişirken, çoğu insanın gelişmediğini anlamak için yoğun şekilde çalışıyoruz” diyor.

Readhead ve ekibi, şimdi bağırsaktaki CMV enfeksiyonunu tespit etmek için kullanılabilecek bir kan testinin geliştirilmesi üzerinde çalışıyor. Hastaların antiviral ilaçlarla tedavi edilebilmesi ve böylece Alzheimer hastalığına yakalanmalarının önlenmesi amaçlanıyor.

Readhead, araştırma sonuçlarının klinik tedaviye dahil edilmesinden önce, bu tür bir tedavinin yararlı olup olmayacağını ve ne zaman yararlı olacağını göstermek için daha farklı ve ayrıntılı çalışmalara ihtiyaç olduğunu da vurguluyor.